🇹🇷 Turcy mawiają, że ich kraj dzieli się na Stambuł i resztę. Państwo w państwie, największe miasto w tej części Europy, które widziało początki i schyłki trzech cywilizacji, jest obecnie zamieszkiwane przez ponad 20 milionów osób. Żaden zwiedzający nie pozostaje na Stambuł obojętny, bo to miasto ekstremalne, gdzie wszystkie doświadczenia są wyolbrzymione: poranki najspokojniejsze, upały najgorętsze, widoki najpiękniejsze, jedzenie najsmaczniejsze, a zachody słońca najbardziej romantyczne. ✨ Dlatego specjalnie dla Was przygotowaliśmy Poradnik Podróżnika o tej niezwykłej tureckiej metropolii.
Foto poglądowe: Phil Mosley/ Unsplash
Zasady wjazdu ⚠️
Obywatele Polski od niedawna mogą przekraczać granicę turecką po okazaniu dowodu osobistego, bez konieczności posiadania paszportu, co umożliwia bezproblemowe przebywanie w kraju do 90 dni.
Od 1 czerwca 2022 r. nie obowiązują już żadne restrykcje wjazdowe związane z pandemią koronawirusa. Nie trzeba już okazywać negatywnego wyniku testu PCR na koronawirusa czy wypełniać formularzu lokalizacyjengo.
Loty do Stambułu ✈️
Bezpośrednie loty z Polski (Lotnisko Chopina w Warszawie) obsługiwane są przez LOT i Turkish Airlines. Ponieważ promocje na tej trasie są bardzo rzadkie, w sezonie letnim warto zapoznać się z ofertami czarterów. Wśród nich można spotkać oferty pakietów urlopowych biur podróży w cenach niższych od indywidualnych lotów, z przelotami do Stambułu lub do nadmorskich kurortów w Turcji z przesiadką w Stambule.
Jeśli decydujesz się na lot z Niemiec (duży wybór połączeń, w tym tanie loty oferowane przez np. Pegasus) lub przesiadkę w Stambule na inny lot krajowy, koniecznie sprawdź, na które lotnisko lata Twój przewoźnik. Stambuł ma dwa lotniska (IST w Europie oraz SAW w Azji), które są oddalone od siebie o ponad 80km i przemieszczenie się między nimi w godzinach szczytu może potrwać nawet powyżej 4 godzin.
Foto poglądowe: Kevin Hackert/ Unsplash
Foto poglądowe: Edelle Bruton/ Unsplash
Nocleg 🛏️
Największy wybór najtańszych (ale też najstarszych) miejsc noclegowych oferuje dzielnica Sultanahmet. Niestety nie jest ona zbyt dobrze skomunikowana z resztą miasta, a po godzinie 18:00 wybór restauracji lub rozrywek spada tam niemal do zera. Zwiedzanie Półwyspu Historycznego zajmuje 2 do 3 dni, więc jeśli zostajemy w Stambule dłużej – do pozostałych atrakcji będziemy musieli dojechać.
Dlatego też, jeśli chcemy spędzić cały pobyt w jednym miejscu noclegowym, najlepszym wyborem będą dzielnice Galata, Karaköy i Cihangir, skąd mamy niedaleko do metra, tramwaju oraz promów, które zawiozą nas z miejsca na miejsce bez konieczności stania w korku.
Transport w Stambule 🚌
Między wschodnią a zachodnią granicą Stambułu rozciąga się obszar ponad 120km, którego przejechanie może zająć od 2 do nawet 6 godzin w zależności od pory dnia. Dlatego też planując cały pobyt najlepiej zrobić to pod kątem możliwości przemieszczania się między miejscami, które chcemy odwiedzić.
IstanbulKart pozwoli ci na podróżowanie po całym mieście środkami transportu publicznego, w tym miejskimi promami. Karta to bilet kredytowy, a nie abonament, więc przy każdym “skasowaniu” przed wejściem do transportu, z uprzednio załadowanej kwoty pobierany jest koszt nowego biletu. Jeśli podróżujecie w grupie, kilka osób może korzystać z tej samej karty jednocześnie. Metro i tramwaj to najpopularniejsze środki transportu, ale liczba korzystających z nich osób w godzinach 7-9 oraz 17-19 może dla niektórych zwiedzających okazać się przytłaczająca.
Mapy Yandex najdokładniej pokazują natężenie ruchu na drogach w mieście i przewidywane czasy dojazdu dla tych, którzy zdecydują się na poruszanie po mieście samochodem lub taksówką.
Foto poglądowe: Juan Álvarez Ajamil/ Unsplash
Foto: Imad Alassiry/ Unsplash
Płatność i ceny w Stambule 💳
Ze względu na wysoką inflację w Turcji oraz stały spadek wartości liry tureckiej, warto jak najwięcej korzystać z kart płatniczych. Jeśli masz kartę kredytową, przy płaceniu warto wybierać opcję zaksięgowania waluty w lirach tureckich – dzięki temu przy rozliczeniu z datą przyszłą może okazać się, że wydaliśmy mniej niż się nam początkowo wydawało. Możliwość płatności kartą oferują prawie wszystkie miejsca w mieście, od dużych centrów handlowych po małe bufety i sklepiki. Warto skorzystać z karty Revolut, dzięki której możecie po najkorzystniejszym kursie wymienić złotówkę na inną walutę, w tym na obowiązującą w Turcji lirę.
Turcy przyzwyczajeni są do jedzenia na mieście i ceny lokalnych specjałów są przystępne pomimo panującej w kraju inflacji (takie same lub niższe niż w Polsce). Alkohol, choć powszechnie dostępny, jest jednak od dwóch do pięciu razy droższy w porównaniu do cen w Europie.
Ceny na czerwiec 2022:
- Woda 1.5l – 4-6TL
- Piwo w sklepie – 30-50TL
- Piwo w lokalu – 45-100TL
- Kebab podobny do tych znanych w Polsce (döner, mięso zawinięte w lawasz) – 50TL
- Kebab w restauracji podawany z dodatkami na talerzu – od 100TL
- Średnie latte w Starbucksie – 30TL
Co zwiedzić w Stambule? 🚶♂️
Prawie kazdy szanujacy sie podróżnik rozpoczyna Zwiedzanie Stambułu od odwiedzenia Półwyspu Historycznego, czyli dzielnicy Sultanahmet. Wyznacza ona obszar, na którym historia miasta ma swój początek i gdzie można znaleźć pozostałości po cywilizacji rzymskiej, bizantyjskiej oraz wczesnym okresie Imperium Osmańskiego. Większość zabytków w dzielnicy znajduje się blisko siebie, ale są one na tyle duże, że na zwiedzanie ich przeznaczyć należy przynajmniej dwa, jeśli nie trzy dni. Jeżeli nie zarezerwowaliśmy biletów online z wyprzedzeniem, do Pałacu Topkapı należy sie wybrać wcześnie rano – ilość biletów do zwiedzania Haremu jest ograniczona i kupuje się je oddzielnie od biletu na pozostałe obszary.
W bezpośrednim sąsiedztwie pałacu znajdują się Muzea Archeologiczne oraz zatopiona Cysterna Bazyliki, jak również meczety: Błękitny oraz Hagia Sophia. Wstęp do meczetów jest bezpłatny i odbywa się poza wyznaczonymi godzinami modlitwy, a kobiety – jeśli nie chcą korzystać z chust oferowanych przed wejściem, powinny mieć ze sobą własne w celu zakrycia głowy. Wizyta w dzielnicy Sultanahmet nie może zakończyć się bez obowiązkowej porcji tradycyjnych klopsów köfte podawanych z sałatką z fasoli (piyaz) w restauracji Tarihi Sultanahmet Köftecisi.
Półwysep Historyczny to również raj zakupowy. Wielki Bazar to raczej atrakcja turystyczna niż polowanie na okazje, ale jego wąskie alejki wyprowadzą nas na jego tyły, do dzielnic Tahtakale i Eminönü, gdzie zakupy lubią robić rodowici Stambułczycy. Znajdziemy tam wszystko od artykułów gospodarstwa domowego po niekończące się zasoby ubrań i akcesoriów. Spacerując po Eminönü, warto wstąpić na kawę po turecku i zakupy tradycyjnych słodkości do najstarszego sklepu w mieście – Haci Bekir, który znajduje sie w tym samym miejscu od 1777 roku.
Dzielnicę Eminönü łączy z “nowym Stambułem” most Galata, pod którym znajdują się dziesiątki restauracji. Są to miejsca popularne wśród turystów, ale omijane szerokim łukiem przez miejscowych, więc jeśli macie ochotę na świeżą rybę, bezpieczniej wybrać się do bufetu na tyłach Bazaru Rybnego na Karaköy, gdzie duża rotacja zapewnia świeże dostawy na bieżąco. Stamtąd też mamy już niedaleko do Wieży Galata oraz dzielnicy Beyoğlu, która na przełomie XIX i XX wieku wyznaczała kulturalne trendy oraz uznawana była za najbardziej kosmopolityczną w tej części Europy. Ze względu na wysokie usytuowanie dzielnicy, najwyższe piętra historycznych kamienic niejednokrotnie ukrywają przestronne tarasy restauracyjne, z których rozciąga się panoramiczny widok na miasto.
Spacer z placu Taksim w stronę Bosforu doprowadzi nas do Pałacu Dolmabahçe – siedziby ostatnich sułtanów osmańskich i prawdziwej perły architektonicznej, której zwiedzanie odbywa się jedynie w grupach prowadzonych przez przewodnika. Fani sportu mogą też odwiedzić pobliski stadion oraz muzeum drużyny piłkarskiej Beşiktaş.
Europejska strona Bosforu to ulubiona trasa spacerowa milionów Stambułczyków. Jeśli stan zdrowia lub zwyczajny brak chęci nie pozwala ci na piesze pokonywanie długich dystansów, możesz połączyć spacer z przejażdżka miejskim promem, który zatrzymuje się w każdej kolejnej dzielnicy, i wsiadać i wysiadać z niego kiedy masz ochotę. Jest to opcja o wiele ciekawsza od tak zwanych wycieczek po Bosforze, które oferują rejs do drugiego mostu i powrót tą samą trasą bez możliwości postoju.
Miejsca, w których proponuję wysiąść z promu i zwiedzić pieszo to: Ortaköy, gdzie Europę i Azję łączy ze sobą pierwszy most wybudowany nad Bosforem w latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku; Arnavutköy – zagłębie modnych barów, kawiarni i restauracji, gdzie każdy znajdzie miejsce w swoim przedziale cenowym; Emirgan – przystanek połączony z wizytą w muzeum Sakipa Sabanci, które często gości światowej sławy artystów oraz odpoczynkiem w muzealnej restauracji z widokiem na Bosfor; Sarıyer – skąd widać trzeci most bosforski i ujście cieśniny do Morza Czarnego.
Miejskie promy przewiozą was nie tylko wzdłuż Bosforu, ale również na jego przeciwną stronę – do Azji. Azjatycka strona miasta to przede wszystkim dzielnice mieszkaniowe, więc jeśli interesuje was podejrzenie codziennego życia Stambułczyków, proponuje wybrać sie do Kadıköy, a stamtąd na spacer na Modę, która łączy w sobie komfort życia dawnego Stambułu z nowoczesnym podejściem do codzienności. Tam znajdziecie ulubione miejsca lokalsów na śniadania na świeżym powietrzu, kawiarnie, butiki vintage i lokalnych designerów oraz popularny brzeg Morza Marmara, na którym znalezienie skrawka wolnego miejsca do siedzenia w gorący, letni wieczór graniczy z cudem.
Z Kadıköy odpływają też promy na Wyspy Książęce, gdzie na przełomie 19 i 20 wieku grecka populacja miasta spędzała najcieplejsze miesiące w roku. Największa z wysp, Büyükada, to doskonale zachowany przykłady architektury z początku okresu republiki tureckiej, który można zwiedzać pieszo lub rowerem wynajętym na przystani promów. Połączenia z europejską stroną miasta kursują do późnych godzin wieczornych, a w pogodny dzień po drodze można natknąć się na wynurzające się z Morza Marmara delfiny.
Wnętrze Hagia Sophia, foto: Raimond Klavins/ Unsplash
Pałac Dolmabahçe, foto: Berkin Üregen/ Unsplash
Ortaköy, foto: Omar Ram/ Unsplash
Eminönü, foto: Meriç Dağlı/ Unsplash
