Wypełniła się wola Brytyjczyków wyrażona w referendum z 2016 roku. 31 stycznia 2020 roku Wielka Brytania opuściła szeregi Unii Europejskiej. Do końca tego roku trwać będzie okres przejściowy, a podróżowanie członków UE do Zjednoczonego Królestwa będzie wyglądało dokładnie tak, jak wcześniej – na podstawie dowodu osobistego lub paszportu. Zachowane zostaną także limity towarów jakie można przewozić, kwestie VAT i akcyzy, zasady wykonywania transportu drogowego i lotniczego pomiędzy UE i UK. A co potem?
fot. Unsplash
Opcja wyjścia z Unii z 11-miesięcznym okresem przejściowym pozwoli uniknąć chaosu w stosunkach Wielkiej Brytanii z krajami, które pozostały w europejskiej wspólnocie. W okresie przejściowym Wielka Brytania będzie traktowana tak, jak gdyby nadal była członkiem UE, nie mając jednak praw instytucjonalnych, np. do posiadania przedstawicieli w instytucjach Unii oraz uczestnictwa w tworzeniu jej prawa.
Do końca 2020 mają unormować się relacje między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem. Jeśli nie uda się zawrzeć specjalnej umowy regulującej stosunki z krajami pozostającymi we wspólnocie, czeka nas tzw. „bezumowny brexit”, czyli „twardy brexit”. Przywróci to, o czym zapomnieliśmy podczas 15 lat obecności Polski w Unii – utrudnienia na unijno-brytyjskiej granicy.
W opracowanym przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych dokumencie opisano istotne dla podróżujących kwestie, takie jak odprawy graniczne, dokumenty, wizy i kontrole celne, zwrot VAT, a także prawa pasażerów, ważność biletów, prawo jazdy, opieka medyczna, przewóz zwierząt i towarów oraz roaming telefoniczny.
Kontrola celna i VAT
Obywatele Unii, a więc także Polacy, będą mogli podróżować do UK bez wiz, na podstawie paszportu, a tymczasowo, do końca roku, także dowodu osobistego. Brytyjczycy staną się obywatelami państw trzecich i stracą uprawnienia do korzystania na lotnisku z osobnych pasów ruchu dla osób mających prawo do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa wspólnoty europejskiej. Do Polski będą mogli przyjechać bez wizy na maksymalnie 90 dni w okresie 180 dni (co wiąże się ze stemplowaniem paszportów), a także posiadać wydany w ciągu ostatnich 10 lat i ważny przez minimum 3 miesiące naprzód dokument tożsamości. Na granicy będą pytani o cel i plan podróży, a także zawartość portfela na czas pobytu.
Brytyjczycy podróżujący na teren Unii Europejskiej (a być może także Polacy przekraczający granicę z UK), będą podlegali kontroli celnej. Będzie więc można przewozić ograniczoną ilość produktów np. tych pochodzenia zwierzęcego czy środków pieniężnych. Niektóre przewożone w bagażu rejestrowanym lub podręcznym towary będą mogły być zwolnione z należności celno-podatkowych. Więcej na ten temat można znaleźć w broszurze MSZ oraz tutaj.
Osoby mieszkające na stałe w Wielkiej Brytanii będą mogły korzystać z systemu TAX FREE i odzyskać VAT od zakupu towarów w jednym z 27 państw Unii. W chwili wyjazdu ze wspólnoty należy okazać organom celnym towary wraz z wystawionymi przez sprzedawcę dokumentami potwierdzającymi ich zakup w systemie TAX FREE, a także dokument tożsamości potwierdzający miejsce zamieszkania w Wielkiej Brytanii – np. paszport. Do zakupów w systemie TAX FREE uprawnieni są wyłącznie podróżni, czyli osoby fizyczne niemające stałego zamieszkania na terytorium Unii.
Samolotem, statkiem, koleją i autobusem
Lecąc z unijnym przewoźnikiem, Polacy zachowają unijne prawa – zarówno lecąc z lotniska w Wielkiej Brytanii na lotnisko w Unii, jak i w przeciwnym kierunku. Jeśli polecimy z brytyjskim przewoźnikiem, ochrona będzie nam przysługiwać wyłącznie w jednym kierunku – z Unii do Wielkiej Brytanii.
Lecąc do i z brytyjskiego portu, a także korzystając z transferu na lotnisku, podróżujący drogą lotniczą niepełnosprawni i o ograniczonej sprawności ruchowej Polacy nie będą już mogli skorzystać z przepisów UE przyznających im szczególne prawa.
Unijni przewoźnicy na lotach z Wielkiej Brytanii na unijne lotniska będą jednak musieli przestrzegać określonych praw np. obowiązku udzielania pomocy oraz informacji, a także zakazu odmowy przewozu.
Podróżujący statkiem zachowają ochronę zapewnianą przez przepisy UE dotyczące przewozu promem oraz innych podróży rozpoczynających się lub kończących w unijnym porcie.
Unijne prawa w zakresie transportu autobusowego i autokarowego na trasach do lub z Wielkiej Brytanii pozostaną bez zmian, gdy podróżnik wsiada lub wysiada w Unii Europejskiej, a odległość, którą zamierza przebyć, jest nie mniejsza niż 250 kilometrów.
Na terenie Unii pasażerów podróżujących koleją obowiązywać będą nadal przepisy praw pasażerów w ruchu kolejowym w ramach usług kolejowych w Unii. Warunek? Przedsiębiorstwo kolejowe ma zezwolenie zgodne z przepisami UE.
Pasażerów podróżujących koleją na terenie Unii obowiązywać będą nadal przepisy praw pasażerów w ruchu kolejowym w ramach usług kolejowych w Unii. Warunek? Przedsiębiorstwo kolejowe ma zezwolenie zgodne z przepisami UE.
Zarezerwowane wcześniej loty do lub z Wielkiej Brytanii, zachowają ważność. Przed dokonaniem rezerwacji trzeba sprawdzić jednak regulamin przewozu pasażerów wybieranego przewoźnika, a w szczególności kwestie ważności biletów lotniczych czy warunki zwrotu kosztów i anulowania biletów.
Opieka zdrowotna
Obywatele Unii, czyli także Polacy, stracą możliwość korzystania z opieki zdrowotnej na Wyspach na podstawie EKUZ – europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego. Analogicznie Brytyjczycy nie będą się mogli posługiwać kartą EKUZ na terenie Unii. MSZ zaleca sprawdzić swoje ubezpieczenie zdrowotne pod kątem ewentualnego zwrotu kosztów leczenia w pilnych przypadkach poza Unią i – jeśli jest niewystarczające – rozszerzenie go. W wypadku nagłych zachorowań i innych nieprzewidzianych zdarzeń losowych, chory otrzyma pomoc medyczną, jednak nie posiadając ubezpieczenia, będzie musiał pokryć koszty opieki w całości samodzielnie.
Jazda samochodem
Podczas wizyty na terytorium Zjednoczonego Królestwa Polacy będą mogli nadal prowadzić pojazd na podstawie unijnego dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdów mechanicznych. Także Polacy i inni mieszkańcy Unii na terenie swoich krajów będą respektowali brytyjskie prawa jazdy.
Podróżujący do Polski pojazdem zarejestrowanym w Wielkiej Brytanii powinni mieć ze sobą Zieloną Kartę, potwierdzającą ubezpieczenie OC. Kiedy zacznie obowiązywać „twardy brexit”, wjeżdżając na teren Europejskiego Obszaru Gospodarczego (kraje Unii + Norwegia, Islandia i Lichtenstein) pojazdem zarejestrowanym w Wielkiej Brytanii, trzeba będzie okazać certyfikat Zielonej Karty ważny przez cały okres planowanego pobytu.
W odwrotnej sytuacji – podróży do Wielkiej Brytanii pojazdem zarejestrowanym w Polsce – zielona Karta będzie także wymagana. Ułatwienia przy wjeździe do Wielkiej Brytanii (jednostronne) otrzyma jedynie Irlandia, jednak jest szansa, że zostanie rozszerzone o inne kraje, np. Polskę.
Przewóz zwierząt, roślin i produktów na ich bazie
Podróżującym ze zwierzęciem domowym z Polski na teren Wielkiej Brytanii, może być potrzebny paszport zwierzęcia. Należy zawsze sprawdzić aktualne wymogi. W przypadku podróży z Wielkiej Brytanii do Polski, będą obowiązywały przepisy unijne odnośnie przewozu zwierząt domowych – zwierzęta muszą mieć wszczepiony chip identyfikacyjny, być zaszczepione przeciwko wściekliźnie oraz mieć ważne badania poziomu przeciwciał przeciwko wściekliźnie metodą miareczkowania. Należy wypełnić także obowiązki profilaktyki zakażeń innych niż wścieklizna. Właściciel zwierzęcia powinien mieć także odpowiedni dokument identyfikacyjny pupila. Zwierzęta można wwozić do Polski poprzez specjalnie wyznaczone punkty.
Chcąc przywieźć rośliny lub produkty pochodzenia roślinnego z Wielkiej Brytanii do Polski, trzeba sprawdzić obowiązujące prawo – wwóz niektórych może być całkiem zakazany (lub wymagać zgłoszenia w pierwszym punkcie przekraczania unijnej granicy w celu przeprowadzenia granicznej kontroli fitosanitarnej (sadzonki, cebule, bulwy, rośliny doniczkowe), niektóre zaś mogą być wyłączone z kontroli (świeże owoce i warzywa do 5 kg).
Rozmowy i przesył danych
Unijni operatorzy komórkowi nie będą dłużej związani unijnymi przepisami na terenie Zjednoczonego Królestwa, co znacza, że mogą wymagać większych stawek od Brytyjczyków za usługi roamingu na terenie UE, a także – analogicznie – od obywateli UE korzystających z nich na terenie Wielkiej Brytanii.
